Con sâu và nồi canh
Là người Việt ai cũng đã từng nghe nói về con sâu trong nồi canh để nói về sinh hoạt trong xã hội. Khi có người nào có hành vi hay việc làm gì bất lợi cho đội nhóm hoặc một tổ chức thì bà con ví người đó như con sâu, lên án và bảo rằng đó là: con sâu làm rầu nồi canh.
Tất nhiên trong nồi mà có một con sâu thì cả nhà ai cũng đều phải rầu, nhưng không phải rầu bởi cái chết đáng thương của con sâu ấy mà rầu vì cả nhà không ai mạnh miệng thưởng thức nồi canh được. Vì sự kiện trên được đưa ra để so sánh với sự cố trong sinh hoạt, nên khiến mình suy ngẫm thế nào về câu nói đó rồi mới vỡ lẽ ra và buộc mình nên biện hộ cho con sâu hơn là lên án. Vì thế xin trình bày dưới đây để biện minh cho một kẻ bị kết tội về chuyện nồi canh nầy ; đó là một con, một chú hay một anh sâu tội nghiệp.
Nói về sâu, sâu được sinh sản là do môi trường, con sâu cũng là một động vật, cũng yêu chuộng cuộc sống như mọi động vật trên thế gian, cũng mong có một ngày được nhả tơ xây tổ kén thành bướm, con sâu nào có muốn nằm trong nồi canh để bị chết phỏng một cách tức tưởi để rồi bị người ta chỉ tay lên án. Nó ngỡ rằng đang nằm trong một môi trường tốt cho sự sinh sống và phát triển, nó có dè đâu lại lọt vào một nồi nước nóng bỏng làm phỏng cả thân mình và làm cả nhà không ai có thể dùng canh được. Suy ra cho cùng, tuy nồi canh thật khó ăn nhưng con sâu không phải là thủ phạm trong vụ nồi canh khó ăn nầy, mà hơn ai hết nó mới đích thực chính là nạn nhân.
Thế thì đâu là thủ phạm, điều nầy thì ai cũng biết; đó là người chăm sóc rau, người hái rau, người lặt rau, rửa rau và nhất là người nấu nếu là do nhiều người chia nhau làm. Hay trọn hết tất cả những trách nhiệm đó nếu chỉ do một người lo. Từ quá trình trồng rau cho đến đem đi nấu mà không có một quá trình nào làm thật tốt, mà nói trắng ra là quá trình nào cũng làm với một cách thiếu trách nhiệm, thì không sao trách được có con sâu trong nồi canh rồi giật mình khi thấy sự hiện diện của anh hay chú ấy. Đó là khi chỉ có một con sâu, còn nói đến một bầy sâu thì phương cách chăm sóc rau, hái, lặt, rửa, và nấu của người làm đối với chính mình và người ăn phải cần thật tình xem xét lại. Là động vật hay sinh vật, được phát triển tốt là bởi do môi trường tạo nên. Cho nên con sâu không phải là nguyên nhân chính, mà nguyên nhân chính là do môi trường để cho anh hay chú sâu ấy được có sự hiện diện và phát triển. Vì anh hay chú ấy cũng chỉ theo luật tạo hóa của thiên nhiên và lợi ích của mình để được sinh sản. Cho nên nếu vườn rau hay nồi canh của mình có sâu thì đó thuộc về trách nhiệm của mình khi lo chăm sóc vườn hay nấu canh chứ không phải là do con sâu hay bầy sâu mà ta kết tội.
Có phải chăng câu nói trên tuy rằng muốn ám chỉ con sâu nhưng thực tế đó có lẽ là để nhắc nhở chúng ta nên xem xét lại cách làm việc của chúng ta để tránh có sự kiện đó hơn là lên án và buộc tội con sâu, vì thật ra hơn ai hết nó mới đúng là nạn nhân mà chúng ta thường có vẻ trốn tránh trách nhiệm và chỉ biết lên án. Cho nên theo mình, qua câu nói đó, thì làm việc gì và bất cứ vào giai đoạn nào của công việc, chúng ta đều cần cân nhắc và đặt tâm nghĩ đến người đón nhận kết quả việc của chúng ta làm như khi chúng ta muốn nấu hay tham gia nấu một nồi canh.
Ðây chỉ là để chia sẻ suy nghĩ của cá nhân mình về câu nói thường dùng nầy.
